AI, AI, AI. Je leest dit misschien als AI (op zijn Engels), of als aiaiai (op zijn Vlaams). Misschien overlapt dit wel: AI of artificiële intelligentie is alomtegenwoordig, maar bezorgde menig professional al tandenknarsende dromen. Want aiaiai, nemen robots en datasets nu écht ons werk over? En zijn wij als mens dan nog van tel in deze samenleving? AI heeft zijn weg gevonden naar heel wat sectoren: vertalen, copywriting, IT, marketing, grafische vormgeving, de advocatuur, maar ook naar sectoren zoals de medische wereld en de psychologie.
In dit artikel leg ik als taalkundige en vertaler met meer dan vijftien jaar ervaring uit waar we AI goed voor kunnen gebruiken en waar het kan falen.
Vandaag heerst bij veel mensen en bedrijven de perceptie, veelal gevoed door de media, dat AI naar behoren kan vertalen en schrijven en dat professionele taalkundigen zoals vertalers, copywriters en tolken een uitstervend ras zullen worden. Tolken is nog een vak apart waar ik niet uitgebreid op zal ingaan, maar laat ik één ding duidelijk stellen: ik werk als asiel- en sociaal tolk. Vaak valt er heel wat te lezen en te begrijpen uit non-verbale communicatie. Zou u dit werk aan een robot overlaten, bijvoorbeeld voor asielzoekers van wie de toekomst op het spel staat in een asielinterview? Dat zou gewoon onverantwoord zijn.
Ik las onlangs in het blad Psychologies dat AI ook meer en meer wordt ingezet binnen de psychologie. Er bestaat zelfs een chatbot voor suïcidale mensen. Blijkt dat deze chatbot, Eliza, een man recent aanmoedigde om zelfmoord te plegen in plaats van hem te ontmoedigen, ook al kon dit niet 100% worden geobjectiveerd. En wist je dat je je innerlijke gewonde kind kunt helen in een virtual reality-omgeving met een avatar van jezelf als kind? Ethische grenzen vervagen, alsook de grens tussen realiteit en fictie. Maar hoe zit dat nu met vertalingen? Gooien we alles maar snel in DeepL, Google Translate of ChatGPT en wordt dat de standaard?
Als vertaler heb ik AI nooit de rug toegekeerd. Toen ik net begon, deinsden mensen er niet voor terug om me bang te maken. “Jouw job bestaat over een aantal jaar niet meer”. Toegegeven, sinds de komst van neurale machinevertaling kunnen vertaalmachines veel meer dan vroeger. In het stenen tijdperk van de machinevertaling wisten deze motoren immers nog niet dat ‘hond’, ‘blaffen’ en ‘dier’ een onderling verband deelden. De allereerste automatische vertaalmachines vertaalden woord per woord. De nieuwe echter weten, zoals onze hersenen dat ook doen, dat deze termen geassocieerd worden met elkaar. Een flinke stap voorwaarts dus.
Voor bulkinhoud waar een gemiddelde leesbaarheid en verstaanbaarheid van de tekst nodig is, is een loutere neurale machinevertaling soms al voldoende. Denk aan rapporten voor intern gebruik of productbeschrijvingen zonder echte veiligheidsoverwegingen. Dan is ‘goed genoeg’ gewoon oké.
Voor meer informatieve content zoals FAQs, helpcenterteksten en ondersteunende handleidingen bijvoorbeeld is er op z’n minst een post-editing nodig door een menselijke vertaler van de machinevertaalde teksten. Hier speelt vooral efficiëntie een rol, maar is de ingreep van een mens zeker wenselijk. Bovendien merkt een menselijk vertaler sommige onjuistheden of onnauwkeurigheden niet goed meer op wanneer hij of zij vertrekt vanuit een machinevertaalde tekst, waardoor de fouten in het document blijven zitten. Daarom is een revisie door een menselijke proofreader een must voor dit type content.
Voor belangrijke inhoud echter, zoals juridische documenten, retourbeleid, verzekeringen en contracten is puur menselijke vertaling en proofreading een must, zonder tussenkomst van AI. Hier spelen vooral duidelijkheid en accuraatheid een rol, en dat kunnen we al veel minder verwachten van een machine.
Tot slot moeten we voor alle inhoud met een grote impact die een rechtstreekse invloed heeft op de verkoop en gebruikerservaring werken met menselijke vertaling, menselijke proofreading én een quality check. Denk aan landing pages, reclame, marketingteksten. Want slecht vertaalde call-to-actions of dergelijke kosten je klanten, tijd en geld.
Waar ChatGPT tekortschiet:
➡️ Inconsistente nauwkeurigheid – De ene zin kan perfect zijn, de volgende volstrekte onzin.
➡️ Idiomatische uitdrukkingen, culturele nuances en complexe zinnen worden vaak niet goed vertaald, tenzij je ze elke keer in detail uitlegt (en soms zelfs dan nog niet).
➡️ Geen echte aanpassing – In tegenstelling tot speciale vertaaltools beschikt het niet over woordenlijsten of vertaalgeheugens. Het leert niet van een vertaalgeheugen, maar luistert alleen naar jouw instructies, dus je prompt moet al behoorlijk goed zijn.
➡️ Veel kleinere datasets voor niet-Engelse talen – De vertaalkwaliteit van ChatGPT neemt drastisch af naarmate je verder komt in de lijst met talen, omdat ChatGPT niet over voldoende gegevens beschikt.
➡️ Het verzint concepten die niet eens in de brontekst staan, en vaak ook woorden die niet bestaan (en niets betekenen).
Waarom blijf ik in mijn ‘noodlijdende’ sector?
☑️ Het is mijn missie en roeping. Me verdiepen in teksten, de context begrijpen, de terminologie opzoeken en iets nuttigs en zinvols schrijven, daar gaat mijn hart nog steeds sneller van slaan.
☑️ De wereld heeft professionele taalkundigen nodig. We staan voor cruciale geopolitieke en economische uitdagingen die we niet kunnen oplossen als we elkaar niet begrijpen.
☑️ Uit de resultaten van de European Language Industry Survey 2025 blijkt dat 23% van de taalkundigen een carrièreswitch overweegt. Dus… wie gaat dit werk doen als zoveel mensen er de brui aan geven?
Ik hou een pleidooi voor menselijkheid. Menselijkheid in al zijn facetten.
Ik ben ervan overtuigd dat AI de mens nooit helemaal zal vervangen en ik pleit voor een goede bullshitdetector wanneer je het gebruikt. Misschien is de grootste troef die iemand in dit nieuwe tijdperk kan hebben, een brede algemene ontwikkeling en een flinke portie gezond verstand. Zoals de slogan luidde van een vertaalconferentie die ik vorig jaar bijwoonde: “My intelligence is not artificial”. Laten we dit vooral voor ogen houden. AI kan ons helpen om productiever te zijn, tijd te winnen en het grote geheel te zien, maar menselijke inbreng blijft een must.
